پارکینسون چیست، علائم و درمان

پارکینسون یک بیماری شایع پیشرونده عصبی است که به علت تخریب سلول های مغزی که مسئول تولید دوپامین هستند ایجاد می شود.

دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که پیام عصبی را از مغز به عضلات می رساند و منجر به کنترل و تنظیم حرکات بدن می شود. این بیماری پیشرفتِ کندی دارد.

در هر مرحله از بیماری پارکینسون علائم خاصی بروز می کند که با گذشت زمان علائم بدتر می شوند. لرزش، کندی حرکت و سفتی اندام ها، علائم اصلی پارکینسون هستند.

علائم با افزایش سن بیشتر می شوند و معمولا از سن 50 سالگی بروز می کنند. از علائم دیگر پارکینسون می توان به نگاه ثابت، اختلال بویایی، تلکم با آهنگ یک نواخت، گام های کوتاه با قامت خمیده، کاهش تعادل، افسردگی، مشکلات شناختی و… نام برد.

پارکینسون چیست و چه علائمی دارد

پارکینسون بیماری است که سیستم حرکتی بدن را مختل می‌کند. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که برخی سلول‌های خاص در مغز دچار مشکل می‌شوند. معمولا این سلول‌های عصبی مسئول تولید ماده‌ی شیمیایی مهمی به‌نام دوپامین هستند.

دوپامین ماده‌ای است که با بخش کنترل‌کننده‌ی حرکات بدن در مغز مرتبط است. سیگنال‌هایی که دوپامین به مغز می‌فرستد به ماهیچه‌ها اجازه‌ی حرکت می‌دهند.

هنگامی‌ که فرد به پارکینسون مبتلا می‌شود، این سلول‌های عصبی از کار می‌افتند و دوپامین به اندازه‌ی کافی ترشح نمی‌شود، در نتیجه فرد برای حرکت دچار مشکل می‌شود.

پارکینسون بیماری‌ای پیش‌رونده است و به مرور زمان بدتر می‌شود، اما معمولا روند این وخامت کُند است و بیش از چندین سال طول می‌کشد.

بنابراین روند درمانی مناسب می‌تواند به داشتن زندگی عادی در فرد بیمار کمک کند

جزیی از گروه بزرگتری از عارضه‌های موسوم به اختلال‌های سیستم حرکتی است که در اثر از بین رفتن سلول‌های تولید کننده دوپامین در مغز بروز می‌یابد.

بیماری به مرور خود را به روش‌های مختلفی مانند دشواری در راه رفتن نشان می‌دهد و غالباً با لرزش‌های جزیی یک دست شروع می‌شود.

هرچند رعشه نشانه شایع پارکینسون است، اما خود این اختلال باعث سفتی و گرفتگی عضلات یا آهسته شدن حرکات می‌شود.

پارکینسون به شکل‌های مختلف خود را نشان می‌دهد، برای مثال بازوهای بیمار هنگام راه رفتن تاب نمی‌خورد، بیمار با لکنت حرف می‌زند یا حالت‌های احساسی مختلف بر چهره‌اش نقش نمی‌بندد.

دارو درمانی و تحریک عمقی مغز علائم را تا حدی تسکین می‌دهد، اما بسیاری از بیماران به درمان‌های دیگری مانند فیزیوتراپی نیاز پیدا می‌کنند.

طرح درمان فیزیوتراپی در پارکینسون مطابق با نیازهای خاص هر بیمار، مرحله بیماری و علائم بروز یافته تهیه می‌شود.

فیزیوتراپی عوارض ثانویه را به حداقل می‌رساند و عملکرد و توانایی حرکتی بیمار را به حداکثر می‌رساند.

آیا پارکینسون کشنده است؟

پارکینسون با گذشت زمان شدیدتر می شود و محدودیت های زیادی برای بیمار فراهم می کند، اما به خودی خود کشنده نیست.

در مرحله آخر این بیماری، فرد برای همه کارهای شخصی نیاز به مراقب دارد و یا زمین گیر می شود.

مشکلاتی مانند اختلال در بلع و پنومونی(عفونت ریه) در برخی بیماران می تواند منجر به مرگ شود. گفتار درمانی در زمینه اختلال بلع کمک زیادی به این بیماران می کند.

تشخیص پارکینسون

به طورمعمول با شرح حال دقیق می توان این بیماری را تشخیص داد، اما گاهی ممکن است این بیماری با بیماری های دیگر اشتباه گرفته شود.

در این شرایط برای اطمینان از تشخیص، از روش های تصویر برداری مانند MRI استفاده می شود.

هم چنین اسکن چشم روشی جدید برای تشخیص پارکینسون در مراحل اولیه بیماری است.

در این بیماری دوپامین کاهش می یابد و کاهش دوپامین با نازک شدن سلول های عصبی شبکیه چشم مرتبط است.

حرکات ورزشی برای پارکینسون

• دست ها را از کنار بدن یا بالای سر باز کنید، سپس به هم نزدیک کنید به صورتی که دست ها از روی هم عبور کنند.
• در هنگام راه رفتن، دست ها را کنار بدن به صورت مداوم حرکت دهید.
• در حالت نشسته، بدون کمک گرفتن از دست ها وزن خود را روی یک باسن بیاندازید.
• در حالی که روی صندلی نشسته اید یک پا را برای چند ثانیه صاف کنید و بعد پایین بیاورید.
• در حالی که ایستاده اید روی پنجه پا بروید.

تمرینات بالا نمونه ای از تمرینات برای تقویت عضلات و افزایش تعادل هستند.

برای بیماران پارکینسون دور زدن به ویژه در مکان های کوچک مشکل است، بنابراین باید دور زدن به صورتی که با چرخش به یک سمت بین دو پاحرف L ایجاد شود، تمرین گردد.

اخم کردن، خندیدن به صورتی که دندان ها مشخص شود، بالا بردن ابرو و پایین آوردن آن و باد کردن لُپ ها، تمرینات موثری در کاهش علامتِ “صورت ماسکه” است.

“صورت ماسکه” حالتی از صورت است که در آن غم، شادی و سایر احساسات را نمی توان از حالت چهره متوجه شد.

درمان های جدید در پارکینسون

اخیرا دانشمندان با استفاده از داروهای بیماری مالاریا، موفق به توقف بیماری پارکینسون شده اند. در واقع این دارو ها با اثری که بر گیرنده Nurr1 دارند، از کاهش دوپامین جلوگیری می کنند. عملکرد این گیرنده ی پروتینی، محافظت از سلول های ترشح کننده دوپامین است.

ژن درمانی نیز از روش های جدید درمان پارکینسون است؛ به این صورت که ژن های موثر در ترشح دوپامین از طریق یک ویروس غیربیماری زا به مغز وارد می شود و منجر به افزایش سطح دوپامین می گردد.

البته این روش درمان قطعی نیست. اما علائم را به طور قابل توجهی کاهش می دهد. همچنین اثر آن برای مدت زیادی (حدود سه سال) باقی می ماند.

استفاده از سلول های بنیادی نیز راهی دیگر برای درمان این بیماران است.

در این روش درمانی، سلول های بنیادی از مغر استخوان استخراج می شوند و در آزمایشگاه در پروسه ای پیچیده تبدیل به سلول های تولید کننده دوپامین می گردند. (این روش به تحقیقات بیشتری نیاز دارد و هنوز به مرحله عملیاتی نرسیده است)

ورزش در پارکینسون

ورزش موجب ترشح دوپامین در بدن می شود. در نتیجه بیماران پارکینسون می بایست ورزش را در برنامه روزانه خود قرار دهند.

ورزش هایی مانند یوگا، پیاده روی و شنا باعت افزایش تعادل، بهبود عملکرد عضلانی و کاهش سفتی عضلات در این بیماران می شود.

بازی ها و ورزش های ریتمیک به همراه موسیقی برای تشویق بیشتر و ایجاد فیدبک حرکتی بسیار موثرهستند.

چون این بیماران برای شروع حرکت مشکل دارند، انجام حرکات نوسانی برای آغاز حرکت کمک کننده است.

مثلا قبل از بلند شدن از روی صندلی تنه را به عقب و جلو حرکت بدهند و بعد بیاستند. همچنین در تحقیقات به عمل آمده مشخص شده رقصیدن در بهبود راه رفتن بیماران پارکینسون بسیار موثر است.